NTR herhaalt documentaire over Frank Martinus Arion

29-09-15, 14:25 Geschreven door Pieter Jongsma

Naar aanleiding van het overlijden deze week van Frank Martinus Arion, herhaalt de NTR een documentaire over deze belangrijke Curaçaos-Nederlandse schrijver, dichter en taalkundige.

De film gaat over de centrale thema's in zijn werk, zoals ze worden gezien door de Surinaams-Nederlandse documentairemaker Cindy Kerseborn.

In Arions meest gelezen roman Dubbelspel draait het om een verwoede partij domino en tekent zich geleidelijk een beeld af van de verhouding tussen mannen en vrouwen in die eilandsamenleving. In de documentaire is het Antilliaanse machismo het thema van een heftige en onthullende discussie tussen een zevental Antilliaanse mannen met uiteenlopende achtergronden. Daartegenover spreekt Arion in de film over de 'moedige vrouwen' van het eiland, die ook in zijn leven en in zijn werk de doorslag gaven.

Arion was ook, en misschien wel in de eerste plaats, poëet. Verschillende voorbeelden daarvan zijn te horen en te lezen in de documentaire. Veel van zijn gedichten zijn in het Papiaments. Als voorvechter van deze Antilliaanse taal heeft Arion, op het eiland, een school gesticht waarin de kinderen hier les in kregen. Hier zien we hem als een zachtmoedige lyricus die terugkijkt op een strijdbaar en scheppend leven en aan het eind van de film bijna terloops het geheim onthult van zijn literaire inspiratie.

Frank Martinus Arion werd in 1936 geboren op Curaçao. Hij studeerde Nederlands aan de Universiteit van Leiden en Amsterdam. Hij promoveerde in 1996 met The Kiss of a Slave, een proefschrift over de verwantschap van het Papiaments met West-Afrikaanse talen en werd in 2009 hoogleraar aan de UNA (Universiteit Nederlandse Antillen). In zijn romans en in zijn gedichten geeft hij een levendig en liefhebbend beeld van de Antilliaanse samenleving, maar levert hij ook ongezouten kritiek. Ook Nederland, het voormalig moederland, werd niet gespaard. Nog in 2008 retourneerde hij zijn Koninklijke onderscheiding uit protest tegen de 'Rekolonisatie door Nederland'.

De Antillen krijgen in Nederland weinig aandacht. Alleen als er iets misgaat, staan de kranten er vol van. De beeldvorming over Antillianen staat ver van de werkelijkheid en is overwegend negatief, ook al omdat kleine groepjes Antilliaanse jongeren met regelmaat vanwege hun misdragingen in het nieuws komen. Maar er is meer te vertellen over de Antillen en de Antillianen, en in het bijzonder over Curaçao en zijn bewoners. En meer dan wie ook heeft Arion in zijn fictie een ander, veelvormig en realistisch beeld gegeven van de Antilliaanse samenleving en cultuur. Daarin is hij niet zuinig met zijn kritiek en gul met zijn eilandliefde, die dan ook in de documentaire doorklinken.

Deze documentaire is oorspronkelijk uitgezonden op 14 juni 2014.